บรรณานุกรม

9 PEOPLE.ประวัติผู้แต่งนิราศนรินทร์.[ออนไลน์].http://nirard-narind.exteen.com/narind.

              exteen.com/20071218/entry-1.(วันที่สืบค้นข้อมูล : ๔ มิถุนายน ๒๕๕๙).

ครูอาสา.ความเป็นมาของนิราศนรินทร์คำโคลง. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก :http://sm-

              smile.exteen.com/20091030/entry. (วันที่สืบค้นข้อมูล : ๔ มิถุนายน ๒๕๕๙).

ทีมงานทรูปลูกปัญญา. นิราศนรินทร์คำโคลง. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http://www.trueplook

panya.com /new/cms_detail/knowledge/2269-00/. (วันที่สืบค้นข้อมูล ๔ มิถุนายน๒๕๕๙).

ปัทมะ  ไตรสนธิ. นิราศนรินทร์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.gotoknow.org/posts

/114205&usg=AFQjCNG2U5sSMzD5DiZr1_2qCKm9X8sICA. (วันที่สืบค้นข้อมูล : ๔ มิถุนายน ๒๕๕๙).

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. นิราศนรินทร์. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://th.wikipedia.org.

              (วันที่สืบค้นข้อมูล : ๕ มิถุนายน ๒๕๕๙).

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานพ.ศ. ๒๕๕๔. [ออนไลน์].

              เข้าถึงได้จาก : http://www.royin.go.th/. (วันที่สืบค้นข้อมูล : ๔ มิถุนายน ๒๕๕๙).

เอกรินทร์ สี่มหาศาล. (บรรณาธิการ). (๒๕๕๑). ภาษาไทยวรรณคดีและวรรณกรรม ม.๔.

พิมพ์ครั้งที่ ๓. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์ จำกัด. 

สิ่งที่ได้รับ

๑) ด้านความรู้

การใช้คำ กวีใช้คำที่งดงามทั้งรูป ความหมายและเสียงที่ไพเราะ โดยเฉพาะร่ายสดุดีที่มีลักษณะเด่นสะดุดความสนใจ

๑.๑)   เลือกสรรคำที่เหมาะกับเนื้อเรื่อง

๑.๒)  การเลือกสรรคำที่มีเสียงเสนาะ

๑.๓)  ภาพพจน์

๑.๔)  การเปรียบเทียบเกินจริง คือการกล่าวเกินจริง เพื่อให้ได้คุณค่าทางด้านอารมณ์เป็นสำคัญ

๑.๕)  การใช้บุคคลวัต กวีใช้คำสมมุติต่างๆ ที่ไม่ใช่มนุษย์ให้มีกิริยาอาการความรู้สึกเหมือนมนุษย์

๒) ด้านคุณธรรม

๒.๑)  มีความซื่อสัตย์ต่อชาติบ้านเมือง

๒.๒)  มีความกตัญญู

๓) ด้านอารายธรรม

๓.๑)  นิราศนรินทร์คำโคลงมีเนื้อหาสาระที่จรรโลงวัฒนธรรม

๓.๒)  นิราศนรินทร์คำโคลงมีคุณค่าที่สะท้อนให้เห็นสภาพชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนในสมัยรัชการที่ ๒

บทวิเคราะห์

ด้านกลวิธี การแต่ง

1.การใช้คำ

            กวีใช้คำที่งดงามทั้งรูป ความหมายและเสียงที่ไพเราะ โดยเฉพาะร่ายสดุดีที่มีลักษณะเด่นสะดุดความสนใจมีการเลือกสรรคำที่เหมาะกับเนื้อเรื่อง

1.1    เลือกสรรคำที่เหมาะกับเนื้อเรื่อง  

      -แย้มฟ้า  เป็นคำที่ใช้ง่ายที่มีรูปคำงาม เสียงไพเราะ มีความหมายดี และให้ภาพที่ชัดเจนว่ากรุงรัตนโกสินทร์เผยโฉมเด่นอยู่บนท้องฟ้า

1.2 การเลือกสรรคำที่มีเสียงเสนาะ อ่่่่านเพิ่มเติม

ความรู้เพิ่มเติม

วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร

วัดอรุณราชวราราม หรือที่เรียกสั้น ๆ ว่า วัดอรุณ เป็นวัดโบราณ สร้างในสมัยอยุธยา ว่ากันว่าเดิมเรียกว่า วัดมะกอก และกลายเป็นวัดมะกอกนอกในเวลาต่อมาเพราะได้มีการสร้างวัดขึ้นอีกวัดหนึ่งในตำบลเดียวกัน แต่อยู่ในคลองบางกอกใหญ่ชาวบ้านเรียกวัดที่สร้างใหม่ว่า วัดมะกอกใน (วัดนวลนรดิศ) แล้วจึงเรียกวัดมะกอก  อ่านเพิ่มเติม

คำศัพท์ที่น่าสนใจ

๑.  ศรีสิทธิ์พิศาลภพ เลอหล้าลบล่มสวรรค์  จรรโลงโลกกว่ากว้าง   แผนแผ่นผ้างเมืองเมรุ  ศรีอยุธเยนทร์แย้มฟ้า แจกแสงจ้าเจิดจันทร์ เพียงรพิพรรณผ่องด้าว ขุนหาญห้าวแหนบาท สระทุกข์ราษฎร์รอนเสี้ยน ส่ายเศิกเหลี้ยนล่งหล้า ราญราบหน้าเภริน เข็ญข่าวยินยอบตัว   ควบค้อมหัวไหว้ละล้าว  ทุกไทน้าวมาลย์น้อม  ขอออกอ้อมมาอ่อนผ่อนแผ่นดินให้ผาย ขยายแผ่นฟ้าให้แผ้ว เลี้ยงทแกล้วให้กล้า  พระยศไท้เทิดฟ้า เฟื่องฟุ้งทศธรรม ท่านแฮ

พิศาลภพ         แผ่นดินอันกว้างใหญ่

เลอหล้า            เหนือโลก บนโลก สูงเด่นในโลก

ลบล่มสวรรค์   ลบ = หายไป ล่ม = ทำให้จม เช่น ล่มเรือ หมายความว่า ชนะเมืองสวรรค์

จรรโลงโลก      พยุงโลก ค้ำจุนโลก

กว่ากว้าง          (กว่า มาก เกิน โบราณใช้ กว้า ก็มี) ให้กว้างขวางมาก

แผ่นผ้าง          แผ่นพื้น

เมืองเมรุ           เมืองที่ตั้งอยู่บนยอดเขาพระสุเมรุ คือ เมืองสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

ศรีอยุธเยนทร์  กรุงศรีอยุธยา หมายถึง ประเทศสยาม ก็ได้ แต่ในที่นี้หมายถึง กรุงเทพฯ

แย้มฟ้า                        เบิกบานในท้องฟ้า รุ่งเรืองในท้องฟ้า

แจกแสงจ้า       ส่องแสงจ้า

เจิดจันทร์         (เจิด เชิด เกิน) งามกว่าแสงจันทร์

รพิพรรณ         แสงอาทิตย์

ขุนหาญ           ขุนพล แม่ทัพ

ห้าว                 กล้า

แหนบาท         เฝ้าพระบาท เฝ้าพระเจ้าแผ่นดิน

ส่ายเศิก            สลัดข้าศึก ปราบข้าศึก

เหลี้ยนล่งหล้า  เตียนตลอดโลก

เกริน                กลอง

เข็ญข่าวยืน      ได้ฟังข่าวอันน่ากลัว

ยอบตัว                        มอบตัว

ควบ                 รวมกัน

ละล้าว              เกรงกลัว

ไท                                ผู้เป็นใหญ่ พระเจ้าแผ่นดิน

มาลย์                           ดอกไม้ ในที่นี้คือ ดอกไม้เงินดอกไม้ทองเป็นเครื่องบรรณาการ

ขอออก ขอขึ้น              ขอเป็นเมืองขึ้น

อ้อมมาอ่อน                  พยายามมาอ่อนน้อม

แผ่นฟ้า                        เมืองสวรรค์

ให้แผ้ว                         ให้แจ่มเจ้ง

เลี้ยงทแกล้วให้กล้า      บำรุงทหารให้กล้าแข็ง

พระยศไท้เทิดฟ้า         พระเกียรติยศพระองค์ (ไท้) ชูเชิดถึงเมืองสวรรค์ (เทิดเชิด)

ทศธรรม                      ทศพิธราชธรรม หมายถึง ธรรม ๑๐ ประการของพระเจ้าแผ่นดิน ได้แก่ ทาน ศีล บริจาค ความซื่อตรง ความอ่อนโยน การข่มกิเลส ความไม่โกรธ ความไม่เบียดเบียน ความอดทน และความไม่ผิดจากธรรม

๒.อยุธยายศล่มแล้ว                   ลอยสวรรค์ ลงฤา

สิงหาสน์ปรางค์รัตน์บรร                      เจิดหล้า

บุญเพรงพระหากสรรค์                         ศาสน์รุ่ง เรืองแฮ

บังอบายเบิกฟ้า                                     ฝึกฟื้นใจเมือง

สิงหาสน์          (สิงห+อาสน์) ที่นั่งแห่งผู้มีอำนาจดังราชสีห์ คือ พระที่นั่งเจ้าแผ่นดิน

บรรเจิดหล้า     งามในโลก

เพรง                เก่า ก่อน

บังอบาย          ปิดทางไปสู่ความชั่ว

เบิกฟ้า             เปิดทางไปสู่ความดี

ฝึกฟื้นใจเมือง  ฟื้นฟูจิตใจชาวเมืองให้พ้นจากความทุกข์

๓. เรื่องเรืองไตรรัตน์พ้น             พันแสง

รินรสพระธรรมแสดง                             ค่ำเช้า

เจดีย์ระดะแซง                                        เสียดยอด

ยลยิ่งแสงแก้วเก้า                                    แก่นหล้าหลากสวรรค์

ไตรรัตน์                       แก้วสามดวง คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ หมายถึง พระพุทธศาสนา

พันแสง                        พระอาทิตย์ (ออกจากศัพท์ “สหัสรังสี”)

รินรสพระธรรม           เกิดความรู้สึกซาบซึ้งในรสพระธรรม

เสียดยอด                     ยอดเบียดกัน คือ ยอดเจดีย์จำนวนมากเรียงตัวชิดกัน

แก่นหล้า                      เป็นแก่นโลก หลักโลก

หลากสวรรค์                ล้นฟ้า (หลาก = ท่วม ล้น แปลกประหลาด ต่างๆ) พระพุทธศาสนารุ่งเรืองยิ่งกว่าแสงพระอาทิตย์ มีการแสดงธรรมทุกค่ำเช้า มีพระเจดีย์ (ซึ่งเป็นเครื่องแสดงความรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนา) ยอดออกระกะแลดูเห็นแสงแวววาวยิ่งกว่าแก้วเก้าประการ พระพุทธศาสนาเป็นหลักของโลก ทำให้เป็นที่อัศจรรย์ใจแก่เทวดาบนสวรรค์

๔. โบสถ์ระเบียงมรฑปพื้น              ไพหาร

ธรรมาสน์ศาลาลาน                                     พระแผ้ว

หอไตรระฆังขาน                                         ภายค่ำ

ไขประทีปโคมแก้ว                                      ก่ำฟ้าเฟือนจันทร์

ระฆังขาน        ระฆังบอก คือ ระฆังตีบอกเวลา

ก่ำฟ้า               สว่างทั่วท้องฟ้า (ก่ำ = แดงจัด , สุกจัด)

เฟือน               ทำให้หมองลง

๘. จำใจจากแม่เปลื้อง         ปลิดอก อรเอย

เยียวว่าแดเดียวยก                             แยกได้

สองซีกแล่งทรวงตก                        แตกภาค ออกแม่

ภาคพี่ไปหนึ่งไว้                               แนบเนื้อนวลถนอม

เปลื้องปลิดอก              พรากเอาหัวใจ หมายความว่า ต้องจำใจจากไป ราวกับต้องปลิดหัวใจของตนออกไปจากนาง

เยียวยา                                    ถ้าว่า แม้ว่า

แล่ง                              ฝาออก

๑๐. โฉมควรจักฝากฟ้า              ฤาดิน ดีฤา

เกรงเทพไท้ธรณินทร์                            ลอบกล้ำ

ฝากลมเลื่อนโฉมบิน                             บนเล่า นะแม่

ลมจะชายชักช้ำ                                     ชอกเนื้อเรียมสงวน

เทพไท้ เทวดาผู้เป็นใหญ่

ธรณินทร์         ผู้เป็นใหญ่ในแผ่นดิน พระเจ้าแผ่นดิน

กล้ำ                  ในที่นี้หมายถึง เชยชน

เลื่อน                พาไป

ชาย                  พัด

ชัก                   ทำให้

๑๑. ฝากอุมาสมรแม่แล้             ลักษมี เล่านา

ทราบสวยมภูวจักรี                               เกลือกใกล้

เรียมคิดจบจนตรี                                   โลกล่วง แล้วแม่

โฉมฝากใจแม่ได้                                    ยิ่งด้วยใครครอง

อุมา                  คือ พระอุมา ชายาพระอิศวร

ลักษมี              คือ พระลักษมี ชายาพระนารายณ์

สยามภูว          พระผู้เป็นเอง คือ พระอิศวร

จักรี                  ผู้ทรงจักร คือ พระนารายณ์

เกลือก              หาก บางที

ตรีโลก              สามโลก คือ มนุษย์ สวรรค์ บาดาล

๒๒. จากมามาลิ่วล้ำ             ลำบาง

บางยี่เรือราพลาง                                 พี่พร้อง

เรือแผงช่วยพานาง                              เมียงม่าน มานา

บางบ่รับคำคล้อง                                คล่าวน้ำตาคลอ

เมียงม่าน         แอบมองผ่านหลังม่าน

คล่าว               ไหลหลั่ง

เรือแผง            เรือมีม่านบัง สำหรับกุลสตรีในสมัยก่อนนั่ง

คล้อง               รับ

๓๗. บ้านบ่อน้ำบกแห้ง            ไป่เห็น

บ่อเนตรคงขังเป็น                                 เลือดไล้

อ้าโฉมแม่แบบเบญ                               จลักษณ์ เรียมเอย

มาซับอัสสุชลให้                                   พี่แล้วจักลา

บก       แห้ง

ไล้        ลูบหรือทาละเลงทั่วไป

เบญจลักษณ์    ลักษณะอันงดงาม ๕ ประการของสตรี  ได้แก่ ผมงาม คือ มีผมเป็นเงางามเนื้องาม  คือ  มีริมฝีปากงามแดงดังผลตำลึง ฟันงาม คือ มีฟันเรียบขาว    ผิวงาม คือ มีผิวละเอียดอ่อน และวัยงาม คือ เนื้อหนัง ยังเต่งตึงอยู่จนแก่หรือแม้จะคลอดบุตรกี่ครั้งแล้วก็ตาม

๔๑. เห็นจากจากแจกก้าน                   แกมระกำ

ถนัดระกำกรรมจำ                                           จากช้า

บาปใดที่โททำ                                                 แทนเท่า ราแม่

จากแต่คาบนี้หน้า                                            พี่น้องคงถนอม

จาก                  ชื่อต้นไม้ (กริยา = จาก)

แจกก้าน           แตกกิ่งก้าน

โท                    สอง (เราทั้งสอง)

๔๕. ชมแขคิดใช่หน้า                          นวลนาง

เดือนดำหนิวงกลาง                              ต่ายแต้ม

พิมพ์พักตร์แม่เพ็ญปราง                        จักเปรียบ ใดเลย

ขำกว่าแขไขแย้ม                                    ยิ่งยิ้มอัปสร

ขำ        งาม

ต่ายแต้ม          มีรูปรอยกระต่าย

๑๑๘.  ถึงตระนาวตระหน่ำซ้ำ             สงสาร อรเอย

จรศึกโศกมานาน                                 เนิ่นช้า

เดินดงท่งทางละหาน                                      หิมเวศ

  สารสั่งทุกหย่อมหญ้า                                                ย่านน้ำลานาง

ตระนาว           ชื่อเมืองน่าจะหมายถึง ตะนาวศรี

ตระหน่ำ          ซ้ำเติม

ท่ง                   ทุ่ง

หิมเวศ             หิมพานต์ เป็นชื่อป่าเชิงเขาพระสุเมรุ ในที่นี้หมายถึงป่าทั่วๆ ไป

            ๑๒๒.  พันเนตรภูวนาถตั้ง                              ตาระวัง ใดฮา

พักตร์สี่แปดโสตฟัง                                        อื่นอื้อ

กฤษณนิทรเลอหลัง                                         นาคหลับ ฤาพ่อ

สองพิโยคร่ำรื้อ                                                เทพท้าวทำเมิน

พันเนตร                      พระอินทร์ ซึ่งมีนามว่า สหัสนัยน์

พักตร์สี่แปดโสต          สี่หน้า คือ พระพรหม

กฤษณะ                        คือ พระนารายณ์

พิโยค                           พลัดพราก

ร่ำรื้อ                            คร่ำครวญซ้ำไปซ้ำมา

๑๓๔.     นทีสี่สมุทรม้วย                      หมดสาย

     ติมิงคล์มังกรนาคผาย                                 ผาดส้อน

     หยาดเหมพิรุณหาย                                      เหือดโลก แล้งแม่

แรมราคแสนร้อยร้อน                                      ฤเถ้า เรียมทน

นทีสี่สมุทร                  มหาสมุทรที่อยู่รอบเขาพระสุเมรุจากไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา  กล่าวว่า

มหาสมุทรด้านทิศตะวันออกชื่อ ขีรสาคร มีน้ำสีขาว

มหาสมุทรด้านทิศใต้ชื่อ นีลสาคร มีน้ำสีน้ำเงินอมม่วง

มหาสมุทรด้านทิศตะวันตกชื่อ ผลิกสาคร มีน้ำสีขาวใส

มหาสมุทรด้านทิศเหนือชื่อ ปีตสาคร มีน้ำสีเหลือง

ติมิงคล์            ชื่อปลาใหญ่หนึ่งในเจ็ดตัวที่อยู่ในแม่น้ำสีทันดรที่กั้นระหว่าง

เขาสัตตบริภัณฑ์          (เขา ๗ ลูก) ที่อยู่รอบเขาพระสุเมรุ

ผาย                              แผ่กว้างออก

ผาด                             ผ่าน เคลื่อนไปอย่างเร็ว

เถ้า                               คำโทโทษคือ เท่า

๑๓๘.     ลมพัดคือพิษต้อง                  ตากทรวง

     หนาวอกรุมในดวง                                    จิตช้ำ

     โฉมแม่พิมลพวง                                        มาเลศ กูเอย

     มือแม่วีเดียวล้ำ                                           ยิ่งล้ำลมพาน

รุม                                ร้อน

พวงมาเทศ                  พวงดอกไม้ หมายถึง นางอันเป็นที่รัก

พิมล                            ปราศจากมลทิน

 ๑๓๙.      เอียงอกเทออกอ้าง                อวดองค์ อรเอย

       เมรุชุบสมุทรดินลง                                    เลขแต้ม

       อากาศจักจานผจง                                     จารึก พอฤา

       โฉมแม่หยาดฟ้าแย้ม                                 อยู่ร้อนฤาเห็น

จาร                              จารึก บันทึก

เลข                              เขียนหนังสือ

หยาดฟ้า                      งามราวกับลงมาจากฟ้า

๑๔๐.      ตราบขุนคิริข้น ขาดสลาย แลแม่

       รักบ่หายตราบหาย                                    หกฟ้า

       สุริยจันทรขจาย                                       จากโลก ไปฤา

        ไฟแล่นล้างสี่หล้า                                   ห่อนล้างอาลัย

ข้น                   มาจากโค่น หมายถึง ล้ม ทลายลง

หกฟ้า              สวรรค์ ๖ ชั้น

สี่หล้า               ทวีปทั้งสี่ คือ อุตตรกุรุทวีป (เหนือ)ชมพูทวีป (ใต้) บุพพวิเทหทวีป (ตะวันออก) อมรโคยานทวีป (ตะวันตก)

 ๑๔๑.      ร่ำรักร่ำเรื่องร้าง                   แรมนวล นาฎฤา

 เสนาะสนั่นดินครวญ                                     ครุ่นฟ้า

            สารสั่งพี่กำสรวล                                แสนเสน่ห์ นุชเอย

            ควรแม่ไว้ต่างหน้า                               พี่พู้นภายหลัง

ร่ำ                    พูดซ้ำๆ

กำสรวล           โศกเศร้าคร่ำครวญ

ครุ่น                 บ่อย